‘Damla sakızı’ deyip geçmeyin!

Geçen hafta Hasan Can Kaya ile Büşra Pekin’in ‘Çok Aşk’ filminin oyunculu özel gösterimi için Alaçatı’daydım.

Bir hafta sonra yolum yine Alaçatı ve Urla’ya düştü. Geçen haftaki etkinlik oteldeydi.

‘Falım’la Yeşeren Sakız Ağaçları Projesi’ için bu kez Urla’nın tepelerindeki ormandan Çeşme’nin Delikli Koyu’na, doğayla iç içe bir gün geçirdik.

Cuma sabahı Adnan Menderes Havalimanı’ndan bindiğimiz minibüs Urla’nın tepesindeki Orman İşletme Şefliği’nin Sakız Ağacı-Dikim Sahası’na götürdü bizi.

2013 yılında dikilen 306 fideden 10 yıl sonra nasıl sakız çıkarıldığına tanıklık ettik.

Beş yaş ve üstü ağaçlara atılan kesiklerden bir yılda elde edilen sakız 300 ile 500 gram arasında… Damla sakızının kalitesine göre kilo fiyatı 500 euro civarında… Çünkü damla sakızı sadece diş etlerini kuvvetlendirmek ve ağız kokusunu gidermek için kullanılmıyor. Yapıştırıcı ve cila olarak sanayide ve parfümeride kullanılıyor, muhallebi, sütlaç gibi sütlü tatlılara güzel bir tat ve koku için de katılıyor.

Sakız ağacı yansa bile köklerinden yeniden filizlenen bir çalı türü…

En çok Çeşme’de var

Merkezi Ankara’da olan Tohum Eğitim ve Kültür Doğa Derneği Başkanı Musa Kaya’dan aldığım ‘Sürdürülebilir Sakız Yöntemi’ ana başlığındaki ‘Karşılaştırmalı Analiz’, ‘Sosyo-Ekonomik Araştırma’ ile ‘Toplumsal ve Sosyokültürel Araştırma’ raporlarını inceleyip, sakız ağacı ve ekonomisi konusunda bir hayli bilgi edindim.

Neslihan Başak Yıldız ile Tuğçe Güneş Yüce’nin 2022’de hazırladıkları rapora göre Sakız Adası başta olmak üzere Yunanistan’ın yıllık damla sakızı üretimi 150 ton ile 200 ton arasında… Yunanistan’ın yıllık damla sakızı ihracatı ise 100 ton civarında.

Yüz ölçümü 829 km2 olan Sakız Adası’nda yaklaşık 2 milyon sakız ağacı var. Sakız Adası’nın yıllık damla sakızı üretimi ise yaklaşık 130 ton.

Türkiye’de en çok sakız ağacı olan yer ise Çeşme. 60 bin ağacın en fazla 2 bin 500’ünden sakız hasadı yapılıyor ve her birinden yılda alınan damla sakızı 100–150 gram…

Bu veriler ve Falım’ın üreticisi Mondelez Türkiye’nin Genel Müdürü İhsan Karagöz’ün anlattıkları damla sakız üretimi konusunda kat edecek uzun bir yolumuzun olduğunun kanıtı.

Dünya genelindeki 150’den fazla ülkede toplam yıllık ciro 34 milyar dolar, Türkiye’de ise 2022’yi 200 milyon dolarla kapatan; 900’ü Gebze ve Çayırova’daki iki fabrikada bin 400 çalışanı olan Mondelez’in ürettiği dört sakızdan biri Falım.

‘Lokal mücevherimiz’

Türkiye’deki sakız pazarının yüzde 50’sine sahip olduklarını, tüketilen dört sakızdan birinin ise Falım olduğunu açıklayan Karagöz, şunları söyledi:

“Falım bizim lokal mücevherimiz. Damla sakızını laboratuvar ortamında üretiyoruz, ama Türkiye’de sakız ağacı sayısının artması için her yıl en az bin fidan dikmeyi planlıyoruz.”

İhsan Karagöz, Falım sakızlarından çıkan manilerin yıllardır çalıştıkları Serdar Erener’in ajansı tarafından yazıldığını belirtti.

Urla’dan sonraki durağımız Çeşme’nin Alaçatı Port bölgesindeki Delikli Koy oldu. 13 Temmuz 2022’de yanan, denize sıfır 43 hektar alana sakız ağacı fidesi diktik. Yangından bu yana 40 bin kızılçam, 10 bin kara selvi, 3 bin zakkum ve bin 300 sakız fidanı dikildi. Onlardan birini de ben diktim ve adımın yazılı olduğu etiketi üzerine asıp, dibine can suyu verdim. Falım, bu yıl diktiği 500 fidanı Urla Gülbahçe Kadın Kooperatifi Başkanı Semra Yıldız ile Aslı Evin’e emanet etti.